وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه فرمایید.

خطبه­ی 222 از نهج البلاغه­ی امیرالمؤمنین (علیه­السلام) / قسمت هشتم

لَرَأیْتَ أَعْلَامَ هُدًى (خواهی دید که نشانه­های هدایتی بوده) وَ مَصَابِیحَ دُجًى (و چراغ­های تاریکی­ می­باشند) قَدْ حَفَّتْ بِهِمُ الْمَلَائِکَةُ (ملائکه­ی رحمت الهی اطراف آن­ها را احاطه کرده) وَ تَنَزَّلَتْ عَلَیْهِمُ السَّکِینَةُ (و آرامش و سکون بر آن­ها نازل می­شود) وَ فُتِحَتْ لَهُمْ أبْوَابُ السَّمَاءِ (درهای آسمان به روی آن­ها باز شده) وَ أُعِدَّتْ لَهُمْ مَقَاعِدُ الْکَرَامَاتِ (و برای آن­ها مقام­ها و جایگاه­های کرامت آماده شده است) فِی مَقْعَدٍ اطَّلَعَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِیهِ (در جایگاهی که در آن­جا خداوند بر آن­ها مطلع است) فَرَضِیَ سَعْیَهُمْ (از سعی آن­ها در اعمال صالحه خشنود و راضی است) وَ حَمِدَ مَقَامَهُمْ (و مقام آن­ها را ستایش می­کند.).

شرح و توضیح:

لَرَأیْتَ أعْلَامَ هُدًى وَ مَصَابِیحَ دُجًى: این جمله جواب «لو» در (فَلَوْ مَثَّلْتَهُمْ لِعَقْلِکَ...) است. یعنی اگر اهل ذکر را در ذهن خود تصور کنی و حالات مختلفه­ی آن­ها را در نظر بگیری، خواهی دید که علم­های هدایت و چراغ­های تاریکی­ هستند.

قَدْ حَفَّتْ بِهِمُ الْمَلَائِکَةُ وَ تَنَزَّلَتْ عَلَیْهِمُ السَّکِینَةُ: خداوند متعال در قرآن کریم می­فرماید: «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی‏ کُنْتُمْ تُوعَدُونَ». به یقین کسانى که گفتند: «پروردگار ما خداوند یگانه است!» سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل مى‏شوند که: «نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما به آن بهشتى که به شما وعده داده شده است!  

منظور از این­که می­گویند پروردگار ما خدای یگانه است صرف قول نیست. منظور این است که آنها با قولشان اعتقاد درونی خود را مطرح می­کنند. از طرفی کسانی که با تمام وجود خداوند را به پروردگاری قبول دارند و سعی دارند مطابق رضای او زندگی کنند از ناحیه­ی افراد نادانو از خدا بی­خبر سختی­ها، آزاها و زخم زبان­هایی را دریافت می­کنند. از طرفی دنیا مملوّ از مظاهر فریبنده و در عین حال گناه آلودی است که انسان را از مسیر رضای الهی خارج میب­سازند. همه­ی این امور ممکن است باعث شود تا مؤمن دچار تزلزل شده و از راه هدایت خارج شود. لذا می­طلبد که استقامت ورزیده و با تحمل این مشکلات بزرگ دین و ایمان خود را حفظ کند. وقتی مؤمن از این امتحان بزرگ با موفقیت بیرون آمد، خداوند هم او را مشمول الطاف ویژه­ی خود قرار داده و با نازل کردن ملائکه­ی رحمت خود آرامش و سکون را به او هدیه خواهد کرد. پیام این ملائکه آن است که خوف و حزن نداشته باشید. به عبارت دیگر این ملائکه­ی الهی خوف و حزن را از دل او می­زدایند و آرامش و سکون را به وی هدیه می­کنند. همچنین با بشارت بهشت به آنان شوق بهشت و نعمت­های الهی را در وجود او افزون می­کنند. همین شوق هم موجب می­شود تا مؤمن در برابر مشکلات و سختی­های روزگار تحمل بیشتری داشته و اشتیاق بیشتری برای بندگی خداوند پیدا کنند.  

وَ أُعِدَّتْ لَهُمْ مَقَاعِدُ الْکَرَامَات: منظور از نشیمنگاه­های کرامت، اعطای کرامت نفس و جایگاه کریمانه به آن­هاست. در روایت­ها اثرات خاصی برای کرامت نفس مطرح شده که برخی از آن­ها ذکر می­گردند:

 قَالَ امیرالمؤمنین (علیه­السلام) مَنْ کَرُمَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ لَمْ یُهِنْهَا بِالْمَعْصِیَةِ. کسی که کرامت نفس پیدا کرد، با گناه و معصیت خود کرامت خود را از بین نمی­برد.

قَالَ امیرالمؤمنین (علیه­السلام) مَنْ کَرُمَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَیْهِ شَهَوَاتُهُ. کسی که کرامت نفس پیدا کرد، شهوات و خواسته­های نفسانی بر او آسان شده و به راحتی به آن­ها پشت می­کند.

قَالَ امیرالمؤمنین (علیه­السلام) مَنْ کَرُمَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَیْهِ الدُّنْیَا. کسی که کرامت نفس پیدا کرد، دنیا بر او آسان می­شود. یعنی دنیا را کوچک­تر از آن می­بیند که بخواهد دل­بسته و آلوده­ی به آن شود.

آیت الله جوادی آملی در رابطه با معنای «کرامت» می­فرمایند: استادم علامه طباطبایی (رضوان­الله­علیه) کرارا در جلسه­ی درس می­فرمود: «کرامت» معادل دقیق فارسی ندارد و برای بیان آن از چند لفظ باید استفاده کرد. آن گاه می­فرمودند: اگر انسان به مقامی برسد که در برابر خدا عبودیت محض پیدا کند و حاضر نباشد در مقابل غیر خدا سر بر زمین بساید می­توان گفت: به مقام کرامت رسیده است.

بنابراین: انسان هر چه به عبودیت محض نزدیک­تر شود، به همان مقدار از هوان و حقارت رهایی پیدا می­کند و به کرامت می­رسد. اگر به حد نهایی عبودیت رسید، کاملا از هوان و حقارت می­رهد و این همان کرامت مطلق است و اگر بهره­ای از عبودیت از خدا نداشته باشد، حقیر مطلق است و حظّی از کرامت نمی­برد. (ادب فنای مقربان ج1، ص203و 204)

ریشه­ی کرامت و بزرگواری دوری از دنیا و آشنایی با خدای تعالی است. هر قدر که به خدا نزدیک شدیم دنیا و آنچه در دنیاست برای ما کوچک و کوچک­تر می­شود. تا جایی که دیگر اهمیتی برای دنیا قائل نیستیم.

به عنوان مثال ما یک ریال را راحت انفاق می­کنیم، اما یک صد میلیون تومان را نه! علتش این است که به ریال را اندک می­دانیم؛ ولی یک صد میلیون توان را زیاد!  

اما کسی که با خدا ارتباط پیدا می­کند تمام ما سوی الله برای او کوچک خواهد شد. و در این تفاوتی میان یک ریال و یکصد میلیون تومان قائل نیستیم چون همه غیر خداست و غیر خدا هم هر چه باشد کوچک است.  

لذا سرچشمه­ی صاحب کرامت شدن آشنایی با خداوند است.

امیرالمؤمنین (علیه­السلام) در نهج البلاغه و در خطبه­ی متقین می­فرمایند: «عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِم».خالق در چشمان آن­ها بزرگ است پس در نتیجه غیر خدا برای آن­ها کوچک است.

پست­ترین مردم دنیا کسانی هستند که دنیا جلو چشمشان بسیار بزرگ است و خدا در نزدشان بسیار کوچک. به همین دلیل است که می­بینیم صهیونیست­ها تا این اندازه ظلم و ستم می­کنند.

کریم­ترین مردم دنیا هم کسانی هستند که خدا جلو چشمشان بسیار بزرگ است و غیر خدا جلو چشمشان بسیار کوچک. روی همین اساس است اگر تمام دنیا را به اولیای خدا بدهند حاضر نیستند از روی ظلم و ستم پر کاهی را از دهان مورچه­ای بگیرند.   

فِی مَقْعَدٍ اطَّلَعَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِیهِ فَرَضِیَ سَعْیَهُمْ وَ حَمِدَ مَقَامَهُم: منظور از اطلاع خداوند از جایگاه آن­ها کنایه­ای است بر این که خداوند راضی به نشیمن­گاه آن­ها بوده و مقامشان مورد تأیید اوست. لذا بعد از آن فرمود: خداوند از جدیت آن­ها در عبادت راضی و خشنود است. و با انواع تکریم­ها مقام آن­ها را ستایش می­کند.

منظور از مقام، مقام عبودیت است. چنین مقامی از مقام عبادت فراتر است.

خداوند متعال در توصیف جایگاه متقین در بهشت می­فرماید: «إِنَّ المُْتَّقِینَ فىِ جَنَّاتٍ وَ نهََرٍ * فىِ مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُّقْتَدِرِ». یقیناً پرهیزگاران در باغ­ها و نهرهاى بهشتى جاى دارند * در جایگاه صدق نزد خداوند مالک مقتدر!

قسمت بعدی: http://andiseh57.parsiblog.com/Posts/282 .... قسمت قبلی: http://andiseh57.parsiblog.com/Posts/279